วัดดัง พระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร พญากือนาได้นิมนต์พระสุมนเถระมาเผยแผ่พระพุทธศาสนายังเมืองเชียงใหม่ พระสุมนเถระได้อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุที่ค้นพบ ณ เมืองปางจา (บางขลัง) มาด้วย แต่พญากือนาให้พำนักที่วัดพระยืนก่อน เมื่อสร้างวัดสวนดอก เสร็จใน พ.ศ. 1914 จึงนิมนต์พระสุมนเถระมาจำพรรษาที่วัดสวนดอก วัด ดัง ใกล้ ฉัน พระบรมสารีริกธาตุได้แสดงปาฏิหาริย์แยกเป็น 2 องค์ จึงเชิญพระบรมสารีริกธาตุหนึ่งองค์บรรจุในพระเจดีย์วัดสวนดอกส่วนพระบรมสารีริกธาตุอีกองค์ พญากือนากับพระสุมนเถระได้เชิญขึ้นประดิษฐานในสัปคับบนหลังช้างมงคล อธิษฐานเสี่ยงช้างมงคลเพื่อเสี่ยงทายสถานที่ประดิษฐาน ช้างออกจากประตูหัวเวียงแล้วเดินขึ้นดอยสุเทพ ช้างหยุดอยู่ที่แห่งหนึ่ง วัดที่ดังที่สุดในประเทศไทย เพื่อหนุนหยุดพัก พญากือนากับพระสุมนเถระอาราธนาไปต่อ ดอยลูกนั้นได้ชื่อว่าดอยหมากขนุน (ดอยหมากหนุน) ช้างมงคลเดินต่อจนไปถึงที่แห่งหนึ่ง เป็นที่ราบเพียงงาม พญากือนากับพระสุมนเถระคิดจะประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุที่นั่น แต่ช้างมงคลยังเดินต่อไป ที่นั้นได้ชื่อว่าสนามยอดดอยงาม
ประวัติ วัดดัง พระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร
ระหว่างเดินทางช้างมงคลได้หยุดเพื่อขึ้นถึงบริเวณเชิงเขาและทิวเขาอันงดงามอีกครั้งซึ่งถือเป็นช่วงเวลาสำคัญของช้างมงคลในส่วนของเทือกเขายอดดอยวาสุเทพแล้วคำรามอะไรบางอย่างจนสะดือของภูเขาสั่นสะเทือนไปทั่ว เดินวนไป 3 รอบก็คุกเข่าลงและทันทีที่อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุลงจากด้านหลังช้างมงคลก็ตายทันทีซึ่งโดยปกติก็ไม่ยอมเป็นพาหนะให้ใครอีกต่อไป เจดีย์หลักที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุเริ่มต้นจากการขุดยอดเขาลงไปลึก 3 ศอกแล้วนำหินก้อนใหญ่ 7 ก้อนมาปิดผนังให้เหมือนใบไม้ขนาดใหญ่ก่อนจะวางพระบรมสารีริกธาตุลงไปแล้วใช้หินอุดให้แน่นจนถึงปากถ้ำก่อนที่เจดีย์สูง 5 วาจะปิดปากถ้ำอีกชั้น เจดีย์องค์แรกนี้สร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2403 พ.ศ. ๒๔๖๕ ภาพฐานเจดีย์ทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัส ๓ วา แบ่งเป็น ๒ ส่วนเท่าๆ กัน วัดดัง พระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร
เป็นศิลปะมอญแบบพระเมืองแก้ว (พ.ศ. ๒๐๓๘ – ๒๐๖๘) วัด ดัง ใกล้ ฉัน การเพิ่มเจดีย์ใหม่โดยขยายฐานเป็นด้านละ ๖ วา ๑๒ วา ในสมัยลูกศิษย์สายคำ (กรณี พ.ศ. ๒๑๘๑) จะได้รับเกียรติบัตรทองคำหนัก ๑,๗๐๐ บาท องค์กรตีแผ่นทองจังโก้ พระพุทธรูปปิดเจดีย์หลวง พ.ศ. ๒๐๘๘ มีวิหาร และ พ.ศ. ๒๑๐๐ พระมหามงคลโพธิ์ เป็นส่วนหนึ่งในการสร้างบันไดนาค ๓๐๐ ขั้น ทอดขึ้นไปในส่วนของวิหารในสมัยกาวิละ มีลานด้านตะวันตกและตะวันออกของเจดีย์หลวง ๒ ลานที่ได้รับการบูรณะ พระเจดีย์ได้รับการบูรณะโดยใช้ร่มเหล็กที่ปลูกไว้ตามมุมรั้วเหล็กเป็นเจดีย์หลัก วัดที่ดังที่สุดในประเทศไทย
อธิษฐานเสี่ยงช้างมงคล เพื่อเสี่ยงทายสถานที่ประดิษฐาน
บันไดนาค วัดพระธาตุดอยสุเทพฯ ระหว่างปี พ.ศ. 2453 – 2463พ.ศ. 2331 พระเจ้ากาวิละ เจ้าอุปราช (เจ้าธัมมลังกา) และเจ้ารัตนะหัวเมืองแก้ว (เจ้าคำฝั้น) พร้อมกันสร้างฉัตร และยกฉัตรพระธาตุดอยสุเทพพ.ศ. 2348 พระเจ้ากาวิละสร้างพระวิหารทิศตะวันตกขึ้นใหม่ พร้อมยกฉัตรพระธาตุดอยสุเทพขึ้นใหม่ ต่อมาฟ้าผ่าใส่ฉัตรพระธาตุ ใส่ลูกแก้วยอดฉัตรใหม่ พ.ศ. 2349 ทดลอง เล่น สล็อต ฟรี 100 บาท ได้สร้างพระวิหารทิศตะวันออกขึ้นใหม่ มีการฉลองอบรมสมโภชพ.ศ. 2370 พระยาพุทธวงศ์ได้ถวายฉัตรหลวงรายพระเจดีย์ทั้ง 4 มุม[2]พ.ศ. 2403
พระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ได้ถวายเดงหลวง (ระฆังใหญ่) ทดลอง เล่น สล็อต ฟรี ทุก ค่าย ไม่ ต้อง สมัคร ไว้กับพระธาตุดอยสุเทพพ.ศ. 2416 พระเจ้าอินทวิชยานนท์สร้างพระวิหารขึ้นใหม่ ฉลองเบิกบายเมื่อ พ.ศ. 2419พ.ศ. 2437 วันเพ็ญ เดือน 8 (เหนือ) พระเจ้าอินทวิชยานนท์ตั้งตำแหน่งสังฆราชาทั้ง 7 ที่วัดพระธาตุดอยสุเทพ ตั้งครูบาวัดฝายหิน (อุ่นเรือน โสภโณ) เป็นปฐมสังฆราชานายก ตั้งครูบาญาณโพธิ วัดสันคะยอมเป็นทุติยะ ตั้งครูบาอริยะ วัดหนองโขงเป็นตติยะ ตั้งครูบากาวิละวงษ์ วัดพวกแต้มเป็นจตุตถะ ตั้งครูบาคันธา (จันทร์แก้ว คนฺธาโร) วัดเชตุพนเป็นปัญจมะ ครูบาปินตา (อินตา) วัดป่ากล้วยเป็นฉัฏฐะ ครูบาเทพวงศ์ (เทพวงศ์ เทววํโส) วัดนันทรามเป็นสัตตะ
บูรณะวัดพระธาตุดอยสุเทพ
พ.ศ. 2463 ครูบาศรีวิชัยได้มาบูรณะวัดพระธาตุดอยสุเทพ หมดเงินทั้งสิ้น 221 รูเปีย และได้บูรณะพระอุโบสถ[3]พ.ศ. 2473 พระอภัยสารทะ (ก้อนแก้ว อินฺทจกฺโก) เจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าดารารัศมี พระราชชายา หลวงอนุสารสุนทรกิจ (สุ่นฮี้ ชุติมา) ได้ทำการหล่อซ่อมแซมเดงหลวง ทดลอง เล่น สล็อต ฟรี 100 บาท สมัยพระเจ้ากาวิโลรสสุริยวงศ์ใหม่ มีการเพิ่มจารึกภาษาล้านนา ไทย จีน ลายธาตุประจำปีเกิด ลายชะตาประจำปีเกิดพ.ศ. 2475 เจ้าแก้วนวรัฐได้นิมนต์ครูบาเถิ้ม (โสภา โสภโณ) วัดแสนฝาง ให้ขึ้นไปเป็นเจ้าอาวาสวัดพระธาตุดอยสุเทพ โดยมีขะโยม (เด็กวัด) เพียง 2 คนตามไปดูแล ตอนนั้นการเดินทางขึ้นเขาลำบาก เต็มไปด้วยสัตว์ร้ายต่างๆ นานา เวลาจะดื่มน้ำต้องเดินเท้าไปตักจากดอยปุย ต่อมาครูบาเถิ้มได้ทำรางน้ำเชื่อมลงมาจากดอยปุยเป็นท่อไม้ไผ่ให้น้ำไหลลงมาวัดพระธาตุดอยสุเทพ คณะสงฆ์ได้ถวายเงินให้ 1,000 รูเปีย เพื่อใช้จ่ายในการบูรณะปฏิสังขรณ์
ภายหลังเพี้ยนเป็นสามยอด (คือวัดสามยอดร้าง) พอช้างมงคลไต่ราวดอยเดินมาถึงยอดดอยสุเทพ มันก็ร้องแส่นสะเทือน 3 ครั้ง พร้อมกับทำประทักษิณ 3 รอบ แล้วคุกเข่าอยู่เหนือยอดดอย พญากือนาจึงให้เชิญพระบรมสารีริกธาตุลงจากหลังช้าง ช้างมงคลก็ล้มไป จึงโปรดเกล้าฯ ให้ขุดดินลึก 3 ศอก ทดลอง เล่น สล็อต ฟรี ทุก ค่าย ไม่ ต้อง สมัคร เอาแท่นหินใหญ่ 7 แท่น มาวางเป็นรูปหีบใหญ่ในหลุม แล้วอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุลงประดิษฐานไว้ จากนั้นถมด้วยหิน แล้วก่อพระเจดีย์สูง 5 วา ครอบบนนั้น ด้วยเหตุนี้จึงห้ามพุทธศาสนิกชนที่ไปนมัสการสวมรองเท้าใน บริเวณพระธาตุ และมิให้สตรีเข้าไปบริเวณนั้น แต่บางตำนานว่าพญากือนาเอาพระบรมสารีริกธาตุบูชาก่อน แล้วบรรจุใน พ.ศ. 1927
